Mười cách Facebook thống trị đời sống của chúng ta (chương một)

Sau tất cả những quan tâm chú ý, la hét phản đối và trông mong kỳ vọng, Facebook giờ đây đã trở thành công ty niêm yết đại chúng với giá trị vốn hóa vượt mốc 100 tỉ USD (hơn 150 tỉ USD sau phiên giao dịch ngày 30 tháng 1 năm 2014 – nguồn: International Bussiness Times). Với giao dịch cổ phiếu gấp cả trăm lần doanh thu, Facebook đang gánh chịu rất nhiều áp lực gia tăng lợi nhuận thu về. Nói cách khác, trò vui giờ mới khai màn.

Làm thế nào Facebook cố gắng thay đổi cuộc sống của chúng ta trong nỗ lực hòng đáp ứng những kỳ vọng của các nhà đầu tư? Hẳn nhiên là ta sẽ nhìn thấy nhiều quảng cáo hơn, nhưng đó chỉ là phần rất nhỏ trong kế hoạch của Facebook. Nếu họ muốn duy trì tỷ suất giá-cổ-phiếu-so-với-doanh-thu khoa trương như thế, Facebook sẽ chỉ bằng lòng với vị thế thống trị Internet mà thôi.

Trong vài năm tới, ta sẽ có thể thấy công ty này mở rộng tầm can thiệp vào đời sống riêng tư của ta nhằm mục đích “thống trị thế giới” – hay, chí ít, là thống trị đời sống riêng tư của chúng ta – và kiếm tiền trong quá trình đó.

Sau đây là 10 cách mà Facebook sẽ – và trong chừng mực nào đó, là đã – thống trị đời sống của chúng ta

1.Facebook thống trị các mối quan hệ

Facebook đã đóng vai trò cực kỳ to lớn trong các mối quan hệ riêng tư và công việc của chúng ta, và vai trò này sẽ chỉ tiếp tục tăng thêm. Mọi người đều khó lòng rời bỏ Facebook, vì, đơn giản là, tất cả bạn bè của họ đều góp mặt trên Facebook – có cách nào khác để họ liên lạc với những bạn bè ấy, chia sẻ với họ, và biết những gì đang diễn ra trong đời họ đây? Và những mối quan hệ này không chỉ là phần mở rộng cho những mối quan hệ ta có trong đời thực – có thêm nhiều mối quan hệ được tạo dựng, và chỉ duy trì độc nhất trên Facebook.

Facebook cũng bắt đầu nắm vai trò lớn hơn trong các mối quan hệ công việc của ta. Có bao nhiêu người trong chúng ta “kết bạn” với các đồng nghiệp hay sử dụng Facebook để tạo lập mạng lưới công việc? Facebook, với 1,23 tỉ người dùng tính đến tháng 12 năm 2013, thừa sức vượt xa đối thủ LinkedIn (161 triệu người dùng) ở khía cạnh là công cụ tạo lập mạng lưới công việc và xây dựng sử nghiệp.

2. Facebook thống trị “tên thật” trên nền tảng web

Trước khi Facebook ra đời, ta đã có MySpace (và Friendster, và High5, và vài mạng xã hội khác, nhưng hãy tập trung vào MySpace thôi). Trên MySpace, người ta không cần phải viết hẳn tên cha sinh mẹ đẻ ra – họ không cần phải là “Nguyễn Văn X”, “Trần Thị Y”, Sarah Jabobsson Purewal” gì cả, họ có thể là “X”, là “Y”, là “Sarah” hay “Bob”, hay thậm chí là “~++pRiNcEsS++” cũng được. Nhưng rồi Facebook xuất hiện và bắt buộc mọi người sử dụng tên thật, ngày sinh tháng đẻ thật, và mọi người, à vâng, ngoan ngoãn làm theo.

Nói cách khác, Facebook đã tìm cách phá bỏ khuynh hướng con người ta ẩn mình đằng sau những tên người dùng (username) ngu ngốc trên Internet.

3. Cuộc đột nhập vào địa hạt y tế của Facebook

Facebook gần đây đã giới thiệu 1 sáng kiến hiến nội tạng, mọi người được chia sẻ trạng thái cho biết mình là 1 “người hiến tạng” trên dòng thời gian của Facebook. Lúc bấy giờ, tất cả những gì Facebook làm là để mọi người chia sẻ trạng thái của mình mà thôi. Nhưng theo tổ chức Donate Life America, đang làm việc cùng Facebook, thì có 6.000 người đăng ký hiến tạng vào đúng ngày sáng kiến ấy được phát động – so với con số 400 người đăng ký vào ngày bình thường.

Chẳng phải nói đến việc hiến tạng; cũng không quá cường điệu khi thấy rằng Facebook đang tận dụng mạng lưới khổng lồ của mình để ghép các cặp người hiến tủy và thận với những người nhận.

Facebook trước đây cũng đã từng đột nhập vào các lĩnh vực liên quan đến y tế sức khỏe – ví dụ, hồi tháng 12 năm 2011, mạng xã hội này hợp tác với Đường dây nóng quốc gia ngăn chặn tự tử ở Mỹ để cung cấp hỗ trợ trực tuyến cho những người dùng Facebook có nguy cơ tự tử. Trong sáng kiến này, gia đình và bạn bè của người dùng Facebook có nguy cơ tự tử có thể “báo cáo” các bình luận công khai có hơi hướng tự tử cho Facebook, và đối tượng viết ra những bình luận này sẽ nhận được hỗ trợ ngăn chặn tự tử.

Nói cách khác, Facebook đang cố chen vào phần riêng tư nhất trong đời sống của mọi người – sức khỏe của họ – và, có vẻ như, đang thành công.

4. Thôi thúc thống lĩnh quảng cáo của Facebook

1 điều quá rõ, ấy là Facebook đã thống trị đời sống của chúng ta xét về khía cạnh quảng cáo – cho dù Facebook không được hiệu quả bằng các quảng cáo Google. Đó là bởi chúng ta cứ liên tục nhìn thấy quảng cáo Facebook, mà không hẳn là những quảng cáo có trả phí.

Năm 2011 Facebook giới thiệu ý tưởng “chia sẻ vui vẻ” (frictionless sharing), hay khả năng thụ động chia sẻ hoạt động trực tuyến của bạn với các bạn bè Facebook. Mặc dù chia sẻ vui vẻ chưa được chứng minh là 1 cỗ máy kiếm tiền khổng lồ cho Facebook hay các ứng dụng của bên thứ 3 có sử dụng nó,thì đó vẫn là tính năng cố định trên Cập nhật Tin tức Facebook. Facebook có thể vẫn chưa tận dụng tối đa tiềm năng quảng cáo của mình, nhưng nó đã thao túng các quảng cáo chia sẻ giữa các bạn bè (friend-based) lan tràn khắp phần cập nhật Tin tức.

Facebook còn tới tấp tấn công người dùng bằng những quảng cáo cực-kỳ-trúng-đích, trong đó có cả bạn bè của người dùng. Ý tưởng đằng sau hình thức quảng cáo này là mọi người sẽ đón nhận những giới thiệu, tiến cử từ bạn bè, nên, nếu bạn bè của họ cũng được gắn cùng vào 1 quảng cáo về thứ gì đó, thì khả năng cao là họ sẽ nhấp vào. 1 lần nữa – chưa có gì chứng minh đây là cỗ máy kiếm tiền của Facebook, nhưng nó có gây tác động tới mọi người.

Facebook đã chỉnh sửa chính sách quyền riêng tư, dịch vụ này xác nhận nó có quyền sử dụng mọi thông tin thu thập được từ người dùng và bán quảng cáo trên các trang khác cho các khách hàng mục tiêu (phần dưới sẽ nói thêm về quyền riêng tư). Trong khi đó, Facebook đã gia tăng số lượng quảng cáo mọi người nhìn thấy, và số nơi họ có thể nhìn thấy.

5. Hầm trữ ký ức lớn nhất trên thế giới web

Facebook khoe rằng người dùng mạng xã hội này tải lên trung bình 300 triệu hình ảnh mỗi ngày, và các máy chủ của Facebook trữ hơn 100 tỉ hình ảnh. Và đấy là chưa tính cả các ứng dụng của bên thứ 3 cũng lưu trữ hình ảnh, ví như Instagram, 1 ứng dụng Facebook mua lại.

• Kết hợp kho dữ liệu hình ảnh khổng lồ của Facebook với tính năng Dòng thời gian – trang cá nhân được thiết kế lại, liệt kê các sự kiện trong đời như ngày sinh tháng đẻ, lễ tốt nghiệp và đám cưới – và Facebook gần như đã trở thành sổ lưu niệm trực tuyến lớn nhất thế giới. Ngày nay, Facebook là 1 cây phả hệ sống động, biến đổi không ngừng của gia đình và bè bạn ta, mà có thể sẽ trở thành nơi mọi người tìm đến để tìm kiếm các mối liên hệ với anh em họ hàng xa.

Xem tiếp chương 2 ở đây

Mười cách Facebook thống trị đời sống của chúng ta (chương hai)

258 views